ΠΡΟΛΗΨΗ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ – ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΗΣΕΙ ΕΝΑΣ ΓΟΝΕΑΣ

Ο νομοθέτης επιφυλάσσει διαφορετική αντιμετώπιση στον ανήλικο δράστη, διακρίνοντας ως βασικό στοιχείο της ποινικής του μεταχείρισης την ανηλικότητα και ανωριμότητά του. Με το ίδιο σκεπτικό αντιμετωπίζει επίσης επιεικέστερα τον δράστη που τέλεσε αδίκημα κατά τη διάρκεια της μετεφηβικής ηλικίας (άρθρ. 133 ΠΚ), δηλαδή στην ηλικία της πρώιμης ενηλικότητας μεταξύ 18 και 21 ετών.

Η παραπομπή του ανήλικου δράστη μπορεί να επηρεάσει και προδιαγράψει αποφασιστικά τη μετέπειτα ενήλικη ζωή του. Οι συνέπειες μίας τέτοιας παραπομπής μπορούν να στιγματίσουν το φορέα της αξιόποινης συμπεριφοράς, ή ακόμη και να τον κατατάξουν οριστικά σε συγκεκριμένη παραβατική κατηγορία ατόμων αποκλίνουσας συμπεριφοράς για το υπόλοιπο του βίου του. Η διαχείριση της κατάστασης αυτής για το μέλλον, απαιτεί εμπειρία και σύνεση που είναι φυσικό να μην υπάρχουν σε αυτές τις ηλικίες. Στις μικρές τοπικές και μη ανώνυμες κοινωνίες τα προβλήματα αυτά είναι ακόμη πιο δύσκολα. Καταλήγουμε έτσι πολλές φορές να εισπράττουμε από μία απλή παραπομπή αποτελέσματα όμοια ή και χειρότερα, μίας τελικής καταδίκης.

Η άσκηση δίωξης κατά του ανήλικου δράστη, τον τοποθετεί απέναντι στο νόμο. Ο συνετισμός καλείται καθυστερημένα πλέον, να συμπληρώσει βίαια το έλλειμμα κοινωνικής μόρφωσης. Για να φτάσουμε εκεί, σημαίνει ότι πολλά πράγματα, πιθανότατα για μεγάλο χρονικό διάστημα συνέβησαν λάθος. Σχολείο και οικογένεια μοιράζονται την ευθύνη σε πρώτη ανάγνωση.

Πολλές μελέτες κατέδειξαν ότι η νεανική παραβατικότητα αποτελεί προπομπό και προάγγελο κακών ειδήσεων. Οι ανήλικοι που προβαίνουν σε παραβατικές συμπεριφορές έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να παραβατήσουν σοβαρά στο μέλλον. Νεανική παραβατικότητα συχνότατα συνοδεύεται με χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και κάπνισμα αρχικά και διακοπή και εγκατάλειψη του σχολείου στη συνέχεια.

Τι είναι λοιπόν αυτό που γίνεται λάθος και πως μπορεί να  εντοπισθεί και αντιμετωπισθεί πριν να είναι αργά;  Ως γενικός όρος – απάντηση στο ερώτημα αυτό τίθεται η απάντηση «Διαταραχές διαγωγής». Συχνά το πρόβλημα είναι περισσότερο ορατό από όσο θέλουμε να πιστεύουμε υποτιμώντας το, ως γονείς. Φαίνεται όταν κάτι δεν πάει καλά. Το «σκασιαρχείο» δεν είναι αθώο. Συνιστά σοβαρή διαταραχή που θα πρέπει να μας προβληματίσει. Συχνά συνδυάζεται με άλλες παιδοψυχιατρικές διαγνώσεις όπως αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη, υπερκινητικότητα, αύξηση βάρους, μαθησιακές δυσκολίες.

Τι άλλο θα μπορούσε, ή θα όφειλε να μας ανησυχήσει : Ψέματα – καυγάδες στο σχολείο – απειλές – κλοπές.

Ο παράγοντας άγχος: Οι διαταραχές διαγωγής συχνότατα συνοδεύονται από εμφάνιση έντονου στρες και ανασφάλειας στα παιδιά. Η εμφάνιση του άγχους παρόλα αυτά πολλές φορές συνιστά σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα ώστε η διαταραχή αυτή να μη λάβει το χαρακτήρα παραβατικής συμπεριφοράς.

Στο τέλος όλοι απευθυνόμαστε στη δικαιοσύνη, εξαπολύοντας ταυτόχρονα μύδρους κατά της πολιτείας για την κατάστασή μας. Είναι γεγονός ότι η μίζερη Ελληνική πραγματικότητα, δεν πρόκειται να αλλάξει δραματικά προς το καλύτερο, κατά τη διάρκεια των δικών μας «ημερών». Μοναδική ελπίδα οι γενιές που έρχονται. Τις οποίες υποχρεούμαστε να μορφώσουμε, εκπαιδεύσουμε και προστατεύσουμε. Υποχρεώσεις δεν έχει μόνο η παραπαίουσα πολιτεία. Ούτε έχει σημασία ποιανού είναι οι ευθύνες, όταν πλέον είναι πολύ αργά. Η πρόληψη είναι προτιμότερη της θεραπείας, η οποία θεραπεία, ας μην είμαστε και σίγουροι ότι υπάρχει.

Οι απόψεις που υιοθετώ στο μέτρο που δεν είναι αμιγώς νομικές, αποτελούν συμπεράσματα του 3ου συνεδρίου της Ελληνικής Ψυχιατροδικαστικής Εταιρίας στην Αθήνα Δεκέμβριος 2016 – Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας).

 

Απόστολος Τάσσης Δικηγόρος

μέλος της Ελληνικής Ψυχιατροδικαστικής Εταιρίας.